Σακχαρώδης διαβήτης και δερματικά προβλήματα: Αίτια, συμπτώματα και αντιμετώπιση

Dr. Αντώνιος Κανελλέας • 14 Νοεμβρίου 2025

Μάθετε ποια δερματικά προβλήματα είναι πιο συχνά στους διαβητικούς και πώς μπορούν να προληφθούν ή να αντιμετωπιστούν.

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη (14 Νοεμβρίου), είναι σημαντικό να θυμηθούμε πως ο διαβήτης δεν επηρεάζει μόνο τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, αλλά και την υγεία του δέρματος.

Υπολογίζεται ότι το 30% των ασθενών με σακχαρώδη διαβήτη θα εμφανίσουν κάποιο δερματικό πρόβλημα σε κάποια φάση της πορείας της νόσου τους. Ορισμένες δερματοπάθειες είναι πιο συχνές σε διαβητικούς ασθενείς, ιδιαίτερα εκείνες που οφείλονται σε λοιμώξεις, όπως η καντιντίαση και το μολυσματικό κηρίο (impetigo). Οι ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 έχουν επίσης διπλάσιο κίνδυνο εμφάνισης ψωρίασης, σε σύγκριση με τα μη διαβητικά άτομα.

Ποιες δερματικές παθήσεις σχετίζονται με τον σακχαρώδη διαβήτη;

Συγκεκριμένες δερματικές παθήσεις που συνδέονται με τον διαβήτη είναι οι:
  • Διαβητική δερματοπάθεια
  • Διαβητικές φυσαλίδες (bullae)
  • Διαβητικό σκληρόδερμα (cheiro-arthropathy)
  • Άλλες δερματοπάθειες
Τι είναι ο σακχαρώδης διαβήτης;

Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί πρακτικά ένα σύνολο διαταραχών που σχετίζονται με αυξημένα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα και εκδηλώνονται σε διάφορα συστήματα.

Συνδέεται με διαταραχή του μεταβολισμού των υδατανθράκων, των πρωτεϊνών και των λιπών, λόγω ανεπαρκούς έκκρισης ινσουλίνης ή αντίστασης των ιστών-στόχων στην ινσουλίνη. Οι επιπλοκές περιλαμβάνουν μακροαγγειακές (καρδιαγγειακές) και μικροαγγειακές (αμφιβληστροειδοπάθεια, νεφροπάθεια, νευροπάθεια) βλάβες.

Πόσοι τύποι διαβήτη υπάρχουν;

Διαβήτης τύπου 1

Χαρακτηρίζεται από απόλυτη έλλειψη ινσουλίνης, που οφείλεται σε αυτοάνοση καταστροφή των β-κυττάρων. Συνήθως εμφανίζεται με οξεία συμπτώματα ή κετοξέωση στην παιδική ή εφηβική ηλικία, και απαιτεί ισόβια θεραπεία με ινσουλίνη.

Διαβήτης τύπου 2

Είναι η πιο συχνή μορφή και χαρακτηρίζεται από αντίσταση στην ινσουλίνη και σχετική ανεπάρκεια ινσουλίνης. Οι ασθενείς συνήθως είναι ασυμπτωματικοί και η διάγνωση γίνεται μέσω προληπτικού ελέγχου.

Ισχυροί παράγοντες κινδύνου είναι:
  • Η προχωρημένη ηλικία
  • Η παχυσαρκία
  • Η σωματική αδράνεια
  • Το ιστορικό κύησης με διαβήτη
  • Το οικογενειακό ιστορικό
  • Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών

Η ρύθμιση των καρδιαγγειακών παραγόντων κινδύνου (υπέρταση, δυσλιπιδαιμία) αποτελεί βασικό μέρος της θεραπείας, μαζί με τον γλυκαιμικό έλεγχο για την πρόληψη μικροαγγειακών επιπλοκών.

Ο διαβήτης τύπου 2 είναι επίσης η κύρια αιτία διαβήτη στα παιδιά, συνήθως άνω των 10 ετών. Η μελανίζουσα ακάνθωση (acanthosis nigricans) συνοδεύει τη νόσο στο 90-95% των παιδιών με διαβήτη.

Διαβήτης της κύησης

Διαγιγνώσκεται όταν η δυσανεξία στη γλυκόζη αναγνωρίζεται για πρώτη φορά κατά την εγκυμοσύνη, μεταξύ 24ης και 28ης εβδομάδας κύησης.

Κύριοι παράγοντες κινδύνου είναι:
Η ηλικία της μητέρας (άνω των 40 ετών)
Η παχυσαρκία
Το ιστορικό διαβήτη κύησης ή μακροσωμίας προηγούμενου παιδιού
Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών
Το οικογενειακό ιστορικό


Άλλες εκδηλώσεις του διαβήτη περιλαμβάνουν:
  • Διαβητική κετοξέωση
  • Υπερωσμωτική υπεργλυκαιμική κατάσταση
  • Καρδιαγγειακή νόσο
  • Νεφροπάθεια
  • Νευροπάθεια
  • Διαβητικό πόδι
  • Αμφιβληστροειδοπάθεια
  • Μεταβολικό σύνδρομο
Τι είναι η διαβητική δερματοπάθεια;

Η διαβητική δερματοπάθεια χαρακτηρίζεται από ανοιχτό καφέ ή κοκκινωπό, ωοειδές ή στρογγυλό, ελαφρώς βαθουλωμένο και λεπιδώδες εξάνθημα, που εμφανίζεται συχνότερα στις κνήμες.

Αν και μπορεί να εμφανιστεί σε οποιονδήποτε, ειδικά μετά από τραυματισμό της περιοχής, είναι μία από τις πιο συχνές δερματικές βλάβες στους διαβητικούς, καθώς παρατηρείται έως και στο 30% των ασθενών.

Γνωστή και ως κηλίδες των κνημών (shin spots) ή μελαγχρωματικές προκνημιαίες πλάκες, μοιάζει με τις ηλιακές φακίδες (solar lentigines).

Αίτια

Η ακριβής αιτία είναι άγνωστη, αλλά συνδέεται με νευροπάθειες και αγγειακές επιπλοκές. Εμφανίζεται συχνότερα σε ασθενείς με αμφιβληστροειδοπάθεια, νευροπάθεια ή νεφροπάθεια, και σε όσους έχουν μακροχρόνιο ή κακορρυθμισμένο διαβήτη.

Επειδή οι βλάβες συχνά εντοπίζονται σε περιοχές πάνω από μακρά οστά, όπως οι κνήμες, θεωρείται ότι αποτελούν υπερβολική δερματική αντίδραση σε τραύμα ή κάκωση.

Συμπτώματα

Οι βλάβες εμφανίζονται συχνότερα στις κνήμες, και σπανιότερα σε μηρούς, αντιβράχια, πέλματα, τριχωτό κεφαλής ή κορμό.

Χαρακτηρίζονται από:
  • Στρογγυλό ή ωοειδές σχήμα
  • Κοκκινωπό-καφέ χρώμα
  • Αρχικά λεπιδώδη επιφάνεια που αργότερα γίνεται λεία και βαθουλωμένη
  • Συμμετρική εμφάνιση και στα δύο πόδια
Η παρουσία τεσσάρων ή περισσότερων βλαβών είναι σχεδόν πάντα ενδεικτική διαβήτη.

Ασθενείς με τέτοιες κηλίδες χωρίς γνωστό διαβήτη πρέπει να ελεγχθούν περαιτέρω.

Θεραπεία

Οι βλάβες είναι ακίνδυνες, δεν απαιτούν θεραπεία και συνήθως υποχωρούν μόνες τους μέσα σε λίγα χρόνια, ειδικά μετά από βελτιωμένο έλεγχο γλυκόζης.

Τι είναι οι διαβητικές φυσαλίδες; 

Πρόκειται για αυτόματες φλύκταινες που εμφανίζονται στα πόδια και τα χέρια των διαβητικών ασθενών. Αν και σπάνιες, αποτελούν χαρακτηριστικό σημείο του διαβήτη.
  • Εμφανίζονται συχνότερα σε άνδρες.
  • Επηρεάζουν άτομα ηλικίας 17-84 ετών.
  • Συνδέονται με μακροχρόνιο διαβήτη και πολλαπλές επιπλοκές, ιδιαίτερα νευροπάθεια.
Οι φυσαλίδες είναι ανώδυνες, με μέγεθος 0,5-17 εκατοστά, και έχουν ακανόνιστο σχήμα.
Υπάρχουν δύο τύποι:
  • Ενδοεπιδερμικές φυσαλίδες: Περιέχουν καθαρό, άσηπτο υγρό, και επουλώνονται αυτόματα μέσα σε 2–5 εβδομάδες χωρίς ουλές.
  • Υποεπιδερμικές φυσαλίδες: Λιγότερο συχνές, μπορεί να περιέχουν αίμα και να αφήσουν ουλές ή ατροφία.
Η θεραπεία είναι συντηρητική: διατήρηση της φλύκταινας άθικτης για αποφυγή επιμόλυνσης.

Τι είναι το διαβητικό χέρι (χειροαρθροπάθεια) ή δύσκαμπτο χέρι;

Σε ασθενείς με μακροχρόνιο διαβήτη τύπου 1 μπορεί να εμφανιστεί διαβητική χειροαρθροπάθεια ή σκληρό δέρμα.

Χαρακτηρίζεται από:
  • Περιορισμένη κινητικότητα των αρθρώσεων των χεριών
  • Παχύ, σκληρό, κηρώδες, κιτρινωπό δέρμα
Οφείλεται στη σύνδεση της γλυκόζης με τις πρωτεΐνες του δέρματος και στη συσσώρευση τελικών προϊόντων γλυκοζυλίωσης (AGEs). 

Ποιες άλλες δερματοπάθειες σχετίζονται με τον διαβήτη;
  • Έλκη ποδιών και νεκροβίωση λιποειδική (necrobiosis lipoidica)
  • Αντιδραστική διατρητική κολλαγόνωση και νόσος του Kyrle (σε νεφρική ανεπάρκεια)
  • Σκληρο-οίδημα: Σπάνια επιπλοκή του τύπου 2, με πάχυνση δέρματος στον αυχένα και την άνω ράχη
  • Διάχυτο δακτυλιοειδές κοκκίωμα (granuloma annulare)
  • Ξανθώματα σε χέρια, πόδια, γλουτούς, από υψηλή χοληστερόλη και τριγλυκερίδια
  • Ξανθελάσματα: Κιτρινωπές κηλίδες γύρω από τα βλέφαρα
  • Θηλώματα δέρματος (skin tags)
  • Λεύκη: Αυτοάνοσο, συνδέεται με τον διαβήτη τύπου 1
  • Μελανίζουσα ακάνθωση (acanthosis nigricans): Σκουρόχρωμες, παχιές πτυχές δέρματος λόγω αντίστασης στην ινσουλίνη
  • Λιποειδική νεκροβίωση: Κίτρινες, κηρώδεις πλάκες στις κνήμες
  • Κνησμός (pruritus): Από ξηροδερμία, μυκητίαση, νευροπάθεια ή κακή κυκλοφορία
  • Δερματική δυσαισθησία: Από βλάβη λεπτών νευρικών ινών
  • Βακτηριακές λοιμώξεις: δοθιήνες, αποστήματα, παρωνυχία, κυτταρίτιδα
  • Μυκητιάσεις: Ιδίως από Candida albicans
Εάν παρατηρήσετε οποιαδήποτε αλλαγή στο δέρμα σας, επικοινωνήστε άμεσα μαζί μας. Η ομάδα του Ιατρείου μας θα κανονίσει την παραπομπή σας στον ειδικό συνεργάτη Ιατρό, αν το πρόβλημα σας χρειάζεται και συνδρομή από άλλη ιατρική ειδικότητα.

*Πηγή: dermnetnz.org
**Photo credit: Freepik