Πώς η παχυσαρκία επηρεάζει το δέρμα
Dr. Κανελλέας Αντώνιος • 16 Οκτωβρίου 2025
Το δέρμα, ως καθρέφτης της γενικής υγείας, συχνά αποκαλύπτει τις συνέπειες του αυξημένου βάρους μέσα από διάφορες παθήσεις και δυσλειτουργίες. Παρακάτω, θα διαβάσετε περισσότερα σχετικά με αυτές.

Η παχυσαρκία δεν επηρεάζει μόνο την καρδιά, τα αγγεία και τον μεταβολισμό, αλλά και το μεγαλύτερο όργανο του σώματος: το δέρμα. Η περίσσεια σωματικού βάρους δημιουργεί μηχανικές πιέσεις, αυξάνει την εφίδρωση, μεταβάλλει την υφή του δέρματος και ευνοεί την ανάπτυξη φλεγμονών και λοιμώξεων. Έτσι, η παχυσαρκία δεν αποτελεί μόνο αισθητικό ζήτημα, αλλά και σημαντικό δερματολογικό πρόβλημα.
Από τις πιο απλές εκδηλώσεις, όπως οι ραγάδες και τα δερματικά θηλώματα, μέχρι πιο σύνθετες καταστάσεις, όπως η ψωρίαση, η ιδρωταδενίτιδα και το λεμφοίδημα, το δέρμα καθρεφτίζει τον τρόπο που το επιβαρυμένο σώμα αντιδρά στο περιβάλλον του. Η κατανόηση αυτών των επιπτώσεων είναι απαραίτητη, τόσο για την έγκαιρη διάγνωση όσο και για την καλύτερη φροντίδα των ασθενών με παχυσαρκία.
Τι είναι η παχυσαρκία;
Η παχυσαρκία είναι μια χρόνια νόσος, που ορίζεται ως η ύπαρξη Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) πάνω από 30 kg/m². Αποτελεί αυξανόμενο πρόβλημα υγείας σε όλο τον κόσμο.
Ο υπολογισμός του ΔΜΣ λαμβάνει υπόψη τόσο το ύψος όσο και το βάρος. Η νοσογόνος παχυσαρκία ορίζεται ως ΔΜΣ πάνω από 40 kg/m² ή ΔΜΣ πάνω από 35 kg/m² με μια πάθηση σχετιζόμενη με την παχυσαρκία, όπως ο διαβήτης, η υπέρταση ή η υπνική άπνοια.
Ένας ασθενής μπορεί επίσης να θεωρηθεί νοσογόνα παχύσαρκος, αν το βάρος του είναι πάνω από 45 κιλά πάνω από το ιδανικό του βάρος. Ο ΔΜΣ δεν είναι πάντα ακριβής μέτρηση της παχυσαρκίας, ειδικά σε πολύ ψηλά ή πολύ κοντά άτομα. Επιπλέον, η μυϊκή μάζα ζυγίζει περισσότερο από το λίπος.
Τι προκαλεί την παχυσαρκία;
Η αιτία της παχυσαρκίας είναι πολύπλοκη. Είναι ένα κληρονομικό χαρακτηριστικό που επηρεάζεται από το περιβάλλον, τη γενετική και το μεταβολισμό.
Κάποιοι παράγοντες που μπορούν να την προκαλέσουν είναι οι εξής:
- Η παχυσαρκία εμφανίζεται λόγω συσσώρευσης πλεονάζοντος θερμιδικού ισοζυγίου με την πάροδο του χρόνου από τη διατροφή. Εάν η πρόσληψη ενέργειας είναι μεγαλύτερη από αυτή που καταναλώνεται, το σώμα μετατρέπει την περίσσεια σε λίπος.
- Η παχυσαρκία μπορεί να αντικατοπτρίζει έναν ανθυγιεινό τρόπο ζωής, που αποτελείται από ανθυγιεινή διατροφή και καθιστική ζωή.
- Άλλοι παράγοντες, όπως η χαμηλή κοινωνικοοικονομική κατάσταση και η «δυτικοποιημένη» συμπεριφορά, μπορούν να συμβάλλουν στην παχυσαρκία.
- Άλλες αιτίες περιλαμβάνουν τη γενετική προδιάθεση (αν και δεν υπάρχει καθολικό «γονίδιο της παχυσαρκίας») και ορμονικές αιτίες, όπως η υπερκορτιζολαιμία (σύνδρομο Cushing), η υποθυρεοειδία και το ινσουλίνωμα.
Ποιες είναι οι επιπλοκές της παχυσαρκίας;
Η παχυσαρκία επηρεάζει τη σωματική και την ψυχική υγεία, καθώς αποτελεί παράγοντα κινδύνου για καταστάσεις όπως:
- Διαβήτης τύπου ΙΙ
- Υπέρταση
- Μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος
- Ορισμένοι καρκίνοι, όπως ενδομητρίου, μαστού, παχέος εντέρου, οισοφάγου και νεφρών
- Διάφορες δερματικές παθήσεις
Πώς προκαλεί η παχυσαρκία προβλήματα στο δέρμα;
Οι αλλαγές στη φυσιολογία του δέρματος λόγω παχυσαρκίας περιλαμβάνουν:
- Αλλαγή στον επιδερμικό φραγμό, με αυξημένη απώλεια νερού από το δέρμα.
- Αυξημένη παραγωγή σμήγματος από τους σμηγματογόνους αδένες.
- Πάχυνση του υποδόριου λίπους, που οδηγεί σε μεγαλύτερες πτυχές του δέρματος και αυξημένη εφίδρωση (υπεριδρωσία).
- Διαταραχή της λεμφικής ροής στο υποδόριο ιστό, που οδηγεί σε λέμφωμα.
- Διαταραχή της παραγωγής κολλαγόνου, με αποτέλεσμα καθυστερημένη επούλωση τραυμάτων.
Μηχανικοί παράγοντες που επηρεάζουν το δέρμα λόγω παχυσαρκίας περιλαμβάνουν:
- Αυξημένη πίεση στα πόδια λόγω βάρους.
- Τέντωμα του δέρματος κατά την αύξηση του βάρους.
- Αυξημένη υγρασία και τριβή μεταξύ των πτυχών του δέρματος.
- Μειωμένη ευαισθησία στον πόνο λόγω κακής αιμάτωσης στα νευρικά άκρα, που μπορεί να οδηγήσει σε έλκη.
Άλλες δερματικές παθήσεις σχετίζονται με υπερινσουλιναιμία στο μεταβολικό σύνδρομο.
Διαβάστε επίσης: Νέο φάρμακο κατά της παχυσαρκίας και του διαβήτη στην Ελλάδα
Ποιες είναι οι δερματικές εκδηλώσεις της παχυσαρκίας;
Δερματικές παθήσεις που μπορεί να εμφανιστούν ως αποτέλεσμα της παχυσαρκίας περιλαμβάνουν τις εξής:
1. Μελανίζουσα Ακάνθωση (Acanthosis nigricans)
Η μελανίζουσα ακάνθωση χαρακτηρίζεται από συμμετρικές, υπερμελαγχρωματικές και υπερκερατωτικές βελούδινες πλάκες στις μασχάλες, τη βουβωνική χώρα και τον οπίσθιο αυχένα.
Σχετίζεται με αντίσταση στην ινσουλίνη. Η ινσουλίνη δεσμεύεται στους υποδοχείς του αυξητικού παράγοντα IGF στα κερατινοκύτταρα και ινοβλάστες, οδηγώντας σε αύξηση του πάχους του δέρματος.
2. Ραγάδες (Striae distensae)
Οι ραγάδες (γνωστές και ως ραβδώσεις ή stretch marks) είναι γραμμικές ατροφικές πλάκες. Δημιουργούνται λόγω μηχανικού τεντώματος του δέρματος όταν αυξάνεται το βάρος.
- Είναι συχνές στο στήθος, την κοιλιά, τους μηρούς και τους γλουτούς παχύσαρκων ασθενών.
- Ξεκινούν ως επίπεδες κόκκινες ή μωβ γραμμές, που εκτείνονται αντίθετα από τις γραμμές τάσης του δέρματος.
- Με τον χρόνο γίνονται λευκές, βυθισμένες και με ρυτιδωμένη επιφάνεια.
3. Δερματικά θηλώματα (Skin tags / ακροχόρδονες)
Συνδέονται με υπερινσουλιναιμία και με τριβή του δέρματος.
- Είναι συχνοί στις μασχάλες, τον αυχένα, τη βουβωνική χώρα και άλλες πτυχές του δέρματος.
- Έχουν χρώμα δέρματος ή απαλό καφέ και είναι μικρά θηλωματώδη μορφώματα.
- Συνήθως κρέμονται από το δέρμα.
4. Υπερτρίχωση (Hirsutism)
Η υπερτρίχωση είναι η ανάπτυξη τριχών με ανδρικό πρότυπο, όπως γενειάδα, σε γυναίκες.
Η τάση για υπερτρίχωση είναι κληρονομική και επιδεινώνεται από τον υπερανδρογονισμό που παράγεται από τον λιπώδη ιστό. Η ποσότητα της ανώμαλης τριχοφυΐας στο πρόσωπο συσχετίζεται θετικά με την αύξηση του ΔΜΣ.
5. Νόσος Dercum
Η νόσος Dercum εμφανίζεται συχνότερα σε παχύσαρκες μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Χαρακτηρίζεται από πολλαπλά επώδυνα λιπώματα και μώλωπες χωρίς εμφανές τραύμα.
Οι ασθενείς με νόσο Dercum ζυγίζουν 50% ή περισσότερο πάνω από το ιδανικό βάρος τους και ο πόνος αυξάνεται αναλογικά με τον ΔΜΣ.
6. Υπερκεράτωση πελμάτων (Plantar hyperkeratosis)
Η υπερκεράτωση πελμάτων είναι η πάχυνση του δέρματος στις φτέρνες και κεφαλές μεταταρσίων λόγω αυξημένης πίεσης στα πόδια.
- Επηρεάζει σχεδόν το 50% των παχύσαρκων ασθενών λόγω της αυξημένης πίεσης στα πόδια κατά το περπάτημα και την ορθοστασία.
- Το υπερβολικό βάρος μπορεί να μεταβάλλει τις πιέσεις πάνω στις οστικές προεξοχές.
- Η υπερκεράτωση μπορεί να προκαλέσει σκασμένες φτέρνες, πόνο, διαταραχή της ισορροπίας και δυσφορία στη χρήση υποδημάτων.
Ποιες δερματικές παθήσεις επιδεινώνονται με την παχυσαρκία;
Δερματικές παθήσεις που μπορεί να επιδεινωθούν από την παχυσαρκία περιλαμβάνουν τις εξής:
1. Ψωρίαση
Η ψωρίαση
είναι μια συχνή χρόνια φλεγμονώδης δερματοπάθεια. Σε σύγκριση με άτομα φυσιολογικού βάρους:
- Οι παχύσαρκοι ασθενείς με ΔΜΣ μεγαλύτερο από 35 kg/m² έχουν διπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν ψωρίαση.
- Είναι πιο πιθανό να παρουσιάσουν ψωρίαση στις πτυχές του δέρματος (πτυχωτική ψωρίαση).
- Η ψωρίασή τους τείνει να είναι πιο σοβαρή και πιο ανθεκτική στη θεραπεία.
Η παχυσαρκία μπορεί να προκαλέσει ψωρίαση μέσω προ-φλεγμονωδών κυτταροκινών των λιποκυττάρων και αυξητικών παραγόντων που σχετίζονται με την αντίσταση στην ινσουλίνη.
Διαβάστε επίσης: Ψωρίαση: 7 τρόποι για να ανακουφιστείτε από τον κνησμό
2. Ιδρωταδενίτιδα (Hidradenitis suppurativa)
Πρόκειται για μια χρόνια φλεγμονώδη πάθηση που επιδεινώνεται από την παχυσαρκία και χαρακτηρίζεται από ουλές, αποστήματα και συρίγγια στις μασχάλες και τη βουβωνική χώρα.
Η σχέση με την παχυσαρκία πιθανότατα οφείλεται στα ανδρογόνα, τον IGF και την τριβή.
3. Κυτταρίτιδα
Η κυτταρίτιδα περιγράφει τη φυσιολογική με την ηλικία εμφάνιση εντυπωμάτων (μικρές “λακούβες”) του δέρματος στους μηρούς, τους γλουτούς και την κοιλιά των γυναικών λόγω αδύναμου συνδετικού ιστού γύρω από τους λιπώδεις λοβούς. Η κυτταρίτιδα υπάρχει και σε μη παχύσαρκα άτομα, αλλά είναι πιο εμφανής στην παχυσαρκία.
4. Λεμφοίδημα
Το λεμφοίδημα εμφανίζεται ως μαλακό οίδημα με εντύπωμα στα κάτω άκρα ή τα χέρια. Η βακτηριακή λοίμωξη οδηγεί σε ουλοποίηση και περαιτέρω λεμφοίδημα. Μπορεί να εξελιχθεί σε ελεφαντίαση τύπου nostras verrucosa.
Το λεμφοίδημα είναι συχνό σε παχύσαρκους ασθενείς λόγω απόφραξης της λεμφικής παροχέτευσης.
Ασθενείς με ΔΜΣ >30 kg/m² έχουν 90% πιθανότητα να αναπτύξουν λεμφοίδημα κάποια στιγμή στη ζωή τους.
5. Παράτριμμα (Intertrigo)
Το παράτριμμα εκδηλώνεται ως ερυθρότητα, διαβροχή και ενόχληση στις πτυχές του δέρματος.
- Προκαλείται από τριβή, υγρασία και απόφραξη.
- Μπορεί να σχετίζεται με δευτεροπαθή βακτηριακή ή μυκητιασική (Candida) λοίμωξη.
- Σε μη παχύσαρκα άτομα εμφανίζεται συνήθως στη βουβωνική χώρα, τις μασχάλες ή κάτω από το στήθος.
- Σε παχύσαρκα άτομα μπορεί να εμφανιστεί και σε επιπλέον πτυχές του δέρματος που δημιουργεί η παχυσαρκία.
Η παχυσαρκία οδηγεί σε μεγαλύτερη επιφάνεια δέρματος μέσα στις πτυχές, με αποτέλεσμα αυξημένη εφίδρωση. Το σχετικά πιο αλκαλικό pH του δέρματος σε σύγκριση με τους μη παχύσαρκους αυξάνει τον κίνδυνο λοιμώξεων.
6. Χρόνια φλεβική ανεπάρκεια
Η χρόνια φλεβική ανεπάρκεια οδηγεί σε στάση αίματος στις φλέβες των κάτω άκρων λόγω βαρύτητας.
- Η παχυσαρκία αυξάνει την ενδοκοιλιακή πίεση, μειώνοντας την επιστροφή του αίματος από τα πόδια, κάτι που οδηγεί σε ανεπάρκεια των φλεβικών βαλβίδων και διάταση των φλεβών (κιρσοί).
- Το ενδοαγγειακό υγρό μπορεί να διαρρεύσει στους γύρω ιστούς προκαλώντας φλεβικό έκζεμα, ίνωση (λιποδερματοσκλήρυνση) και έλκος στάσης.
Ποιες είναι οι προκλήσεις στη διαχείριση δερματικών παθήσεων στην παχυσαρκία;
Τα δερματικά προβλήματα σε έναν παχύσαρκο ασθενή μπορεί να είναι δύσκολο να αντιμετωπιστούν για πολλούς λόγους:
- Οι τοπικές θεραπείες μπορεί να είναι δύσκολο να εφαρμοστούν.
- Η αυξημένη υγρασία και η τριβή μειώνουν την αποτελεσματικότητα των τοπικών θεραπειών.
- Η κακή αγγείωση συμβάλλει στην αργή επούλωση.
- Οι παχύσαρκοι ασθενείς έχουν αυξημένο κίνδυνο μόλυνσης.
- Ορισμένες θεραπείες είναι δύσκολες λόγω του μεγέθους του ασθενούς. Για παράδειγμα, κατά τη φωτοθεραπεία, το δέρμα του παχύσαρκου ασθενούς βρίσκεται πιο κοντά στους λαμπτήρες υπεριώδους ακτινοβολίας σε σχέση με μη παχύσαρκο ασθενή, με αποτέλεσμα αυξημένο κίνδυνο εγκαύματος.
Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί η παχυσαρκία;
Η διαχείριση της παχυσαρκίας απαιτεί μεγάλη δύναμη. Η πιο σημαντική στρατηγική είναι η αλλαγή τρόπου ζωής με συνδυασμό διατροφικών αλλαγών και σωματικής άσκησης.
Οι διατροφικές οδηγίες περιλαμβάνουν:
- Δίαιτα χαμηλών θερμίδων,
- Μικρές μερίδες,
- Τακτικά γεύματα,
- Αποφυγή τσιμπολογήματος,
- Αποφυγή τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε λίπος και ζάχαρη.
Η σωματική δραστηριότητα τουλάχιστον 150 λεπτών μέτριας έντασης την εβδομάδα είναι σημαντική για τη γενική υγεία, ακόμη κι αν δεν απαιτείται απώλεια βάρους. Η άσκηση μειώνει την αρτηριακή πίεση, ρίχνει τη χοληστερόλη, βελτιώνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη και ενισχύει την ψυχική υγεία.
Διαβάστε επίσης: Πώς η άσκηση ενισχύει τον εγκέφαλό μας
Πώς μπορεί η χειρουργική να βοηθήσει στην απώλεια βάρους;
Η βαριατρική χειρουργική μπορεί να προταθεί σε καλά παρακινημένους ασθενείς με ΔΜΣ μεγαλύτερο από 40 kg/m², ώστε να βοηθηθούν στην απώλεια βάρους.
- Υπάρχουν αρκετές επιλογές, συμπεριλαμβανομένης της λαπαροσκοπικής τοποθέτησης δακτυλίου στομάχου.
- Τα αποτελέσματα μπορεί να περιλαμβάνουν σημαντική απώλεια βάρους και βελτίωση του διαβήτη, της υπέρτασης και της υπνικής άπνοιας.
- Οι νοσογόνα παχύσαρκοι ασθενείς διατρέχουν υψηλό κίνδυνο χειρουργικών επιπλοκών.
Η έγκαιρη αναγνώριση αυτών των προβλημάτων και η ολιστική προσέγγιση (με υγιεινή διατροφή, τακτική άσκηση, σωστή δερματική φροντίδα και, όπου χρειάζεται, ιατρική παρέμβαση) μπορεί να βελτιώσει όχι μόνο την υγεία του δέρματος, αλλά και την ποιότητα ζωής συνολικά.
Αν παρατηρείτε αλλαγές στο δέρμα σας λόγω της αύξησης βάρους, επικοινωνήστε άμεσα μαζί μας.
*Πηγή: dermnetnz.org
**Photo credit: Freepik