Καρκίνος του δέρματος: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε

Κάθε χρόνο, ο Μάιος αποτελεί το μήνα ενημέρωσης για τον καρκίνο του δέρματος και ιδίως για το μελάνωμα που αποτελεί τη σοβαρότερη μορφή καρκίνου του δέρματος.

Ο καρκίνος του δέρματος είναι η πιο συχνή μορφή καρκίνου, όμως μπορεί να προληφθεί. Αρκεί να προστατευόμαστε από τον ήλιο και να ελέγχουμε τακτικά το δέρμα μας για ύποπτες βλάβες.

Ο καρκίνος του δέρματος αποτελεί μια πολύ συχνή μορφή καρκίνου που προσβάλλει τα κύτταρα της επιδερμίδας (μελανοκύτταρα, κύτταρα της βασικής και ακανθωτής στιβάδας). Τα μελανοκύτταρα είναι υπεύθυνα για την παραγωγή μελανίνης. Αυτά πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα σε πολύ μεγάλους αριθμούς μέχρι να προκαλέσουν όγκο. Αυτή η ανωμαλία των μελανινοκυττάρων οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην έκθεση σε υπεριώδη ακτινοβολία UVA. Εάν εντοπιστεί νωρίς, ο καρκίνος του δέρματος είναι ιάσιμος. Η αφαίρεση του καρκινικού ιστού πραγματοποιείται με τοπική χειρουργική επέμβαση. Εάν ο καρκίνος εντοπιστεί αργά, η πρόγνωση είναι χειρότερη, ιδίως εάν τα καρκινικά κύτταρα έχουν κάνει μετάσταση κι έχουν εξαπλωθεί σε όλο το σώμα.

Τα ποσοστά καρκίνου του δέρματος αυξάνονται σε όλον τον κόσμο. Κάθε 14 δευτερόλεπτα διαγιγνώσκεται ένας καρκίνος του δέρματος παγκοσμίως. Το ένα τρίτο όλων των καρκίνων που διαγιγνώσκονται παγκοσμίως είναι καρκίνοι του δέρματος και το 10% αυτών είναι θανατηφόροι. 

Υπάρχουν αδρά δύο τύποι καρκίνου του δέρματος: τα επιθηλιώματα (βασικοκυτταρικό - ακανθοκυτταρικό), τα οποία καταστρέφουν τοπικά τουυς ιστούς και σπανίως μεθίστανται, και το μελάνωμα, το οποί μπορεί να εξαπλωθεί μέσω της κυκλοφορίας στο υπόλοιπο σώμα και αποτελεί τον πιο επικίνδυνο τύπο καρκίνου του δέρματος.

Η πρωτογενής πρόληψη παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο για την αποφυγή δερματικών βλαβών που μπορεί να οδηγήσουν σε καρκίνο του δέρματος. 

Καθημερινά μπορείς να ακολουθείς μια σειρά από μέτρα προστασίας, ώστε να χαίρεσαι τον ήλιο με ασφάλεια.

• Πες όχι στην υπερβολική έκθεση στον ήλιο: Προτίμησε τη σκιά και μην εκτίθεσαι τις ώρες 11 π.μ. – 4 μ.μ.
• Φόρεσε προστατευτικά ρούχα: Προτίμησε σκουρόχρωμες μακρυμάνικες μπλούζες, πλατύγυρο καπέλο και γυαλιά ηλίου με UV προστασία.
• Χρησιμοποίησε αντηλιακό: Επίλεξε αντηλιακό με υψηλό δείκτη προστασίας UVA-UVB (τουλάχιστον SPF30 και ιδανικά SPF50). Να θυμάσαι ότι η δράση του αντηλιακού ξεκινά μισή ώρα μετά την εφαρμογή και διαρκεί 2 με 3 ώρες.
• Φρόντισε ιδιαιτέρως τα παιδιά: Τα παιδιά κινδυνεύουν να εμφανίσουν στο μέλλον δερματικά προβλήματα, που συνδέονται με την έκθεση στον ήλιο χωρίς προστασία κατά την παιδική ηλικία. Για αυτό αφήνουμε τα παιδιά να παίζουν έξω, πάντα όμως με προστασία, ώστε να προφυλάξουμε το δέρμα τους από το έγκαυμα.

Πρέπει να ελέγχεις όλο το σώμα σου μπροστά και πίσω, με έμφαση στις περιοχές που εκτίθενται στον ήλιο. Στάσου μπροστά σε έναν ολόσωμο καθρέφτη και χρησιμοποίησε έναν καθρέφτη χειρός για τα σημεία εκείνα που είναι δύσκολο να ελέγξεις.

1. Έλεγξε το πρόσωπό σου, συμπεριλαμβανομένων της μύτης, των χειλιών, του στόματος και των αυτιών, επάνω και πίσω από αυτά.
2. Έλεγξε το τριχωτό του κεφαλιού με τη βοήθεια μιας χτένας.
3. Κοίταξε το εξωτερικό και εσωτερικό μέρος της παλάμης και ανάμεσα στα δάχτυλα.
4. Στη συνέχεια, επικεντρώσου στο λαιμό, το στήθος και το πάνω μέρος του κορμού. Αν είσαι γυναίκα, κοίτα ανάμεσα στο στήθος και κάτω από αυτό.
5. Σήκωσε το χέρι σου, λυγίζοντας τον αγκώνα σου, για να ελέγξεις τις μασχάλες και το κάτω μέρος των βραχιόνων.
6. Με τη βοήθεια ενός καθρέφτη χειρός έλεγξε το πίσω μέρος του λαιμού και όλη την πλάτη.
7. Έλεγξε τους γλουτούς και το πίσω μέρος των ποδιών. Ολοκλήρωσε κοιτάζοντας τα πέλματα των ποδιών και ανάμεσα στα δάχτυλα.

Ο καρκίνος του δέρματος απαντάται συχνότερα σε άτομα άνω των 50 ετών, καθώς και σε όσους εκτίθενται υπερβολικά στον ήλιο.

Υπάρχουν όμως κάποιοι που κινδυνεύουν περισσότερο:

• Όσοι έχουν ανοιχτόχρωμο δέρμα και καίγονται εύκολα.
• Όσοι έχουν ιστορικό σοβαρών ηλικιακών εγκαυμάτων κατά την παιδική ηλικία.
• Όσοι έχουν εκτεθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα στον ήλιο (λόγω δουλειάς ή δραστηριοτήτων αναψυχής).
• Όσοι έχουν εκτεθεί έντονα στον ήλιο κατά τις διακοπές.
• Όσοι έχουν πάνω από 50 ελιές στο δέρμα τους.
• Όσοι έχουν κάνει μεταμόσχευση οργάνου.
• Όσοι έχουν οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του δέρματος.

Ξεκίνα να επισκέπτεσαι τον Δερματολόγο μια φορά το χρόνο για προληπτική εξέταση.

Επίσης, επισκέψου τον δερματολόγο σου, όταν εντοπίσεις ελιές ή σημάδια που:

• Αλλάζουν μέγεθος, χρώμα ή/και σχήμα.
• Είναι διαφορετικά από τα υπόλοιπα.
• Έχουν ασυμμετρία ή ακανόνιστη παρυφή.
• Παρουσιάζουν ποικιλία χρωμάτων.
• Ματώνουν εύκολα.
• Έχουν γυαλιστερή όψη.
• Μοιάζουν με πληγή, αλλά δεν επουλώνονται.
• Παρουσιάζουν τραχύτητα στην ψηλάφηση.

Το Κακόηθες Μελάνωμα είναι δερματική κακοήθεια που προέρχεται από μελανοκύτταρα, τα οποία γίνονται καρκινικά και αναπαράγονται ανεξέλεγκτα. Είναι ο πιο σοβαρός τύπος καρκίνου του δέρματος και μπορεί να αποβεί θανατηφόρος. Μπορεί να εμφανιστεί εντός ή πλησίον ενός προϋπάρχοντος σπίλου ή και σε υγιές δέρμα σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος. Οφείλεται σε γονίδια σε συνδυασμό με περιβαλλοντικούς παράγοντες (έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία, χρήση solarium κ.λπ.).

Το μελάνωμα είναι δυνατόν να επεκταθεί και πέραν του δέρματος στους κοντινούς λεμφαδένες και από εκεί σε άλλα απομακρυσμένα όργανα (πνεύμονες, εγκέφαλος, οστά κλπ). Διακρίνουμε 4 στάδια μελανώματος, ανάλογα με τη βαρύτητα και την επέκταση. Η σταδιοποίηση της νόσου γίνεται με την ιστολογική εξέταση (όπου αποκαλύπτεται το βάθος και ο τύπος του μελανώματος) και αν χρειαστεί με περαιτέρω εξετάσεις (βιοψία λεμφαδένων, αξονική τομογραφία κ.λπ.). Η αντιμετώπιση εξαρτάται από το στάδιο.

Αν το μελάνωμα διαγνωστεί εγκαίρως και αντιμετωπιστεί με τον σωστό τρόπο, η πρόγνωση είναι πολύ καλή έως εξαιρετική (πλήρης ίαση). Σε διαφορετική περίπτωση, το προσδόκιμο επιβίωσης είναι μικρό.

Ο κανόνας ABCDE βοηθάει τους Δερματολόγους να το εντοπίσουν έγκαιρα.

• Asymmetry. Έχει ασύμμετρο σχήμα.
• Border. Έχει ανώμαλα όρια.
• Color. Έχει ποικιλία χρωμάτων.
• Diameter. Έχει διάμετρο μεγαλύτερη από 0,5 εκ.
• Evolution. Αλλάζει ως προς το μέγεθος, σχήμα ή χρώμα. 

Κάθε ύποπτη για μελάνωμα βλάβη πρέπει να αφαιρείται χειρουργικά για ιστολογική εξέταση, χωρίς καθυστέρηση.

Κάθε άνθρωπος που έχει σπίλους χρειάζεται μια πλήρη Δερματολογική εξέταση και εκτίμηση του κινδύνου ανάπτυξης κακοήθειας. Αυτό γίνεται από εκπαιδευμένο Δερματολόγο με τη βοήθεια ειδικών συσκευών (Δερματοσκόπιο). Χρησιμοποιώντας ειδικό φωτισμό (πολωμένο φως) και μεγάλη μεγέθυνση, το Δερματοσκόπιο αποκαλύπτει τις εν τω βάθει λεπτομέρειες κάθε σπίλου και μας επιτρέπει να δούμε, αν υπάρχουν στοιχεία κακοήθειας ή όχι. Η διάγνωση δεν είναι πάντα ξεκάθαρη. Σε περίπτωση αμφιβολίας, προχωράμε σε χειρουργική αφαίρεση της βλάβης και ιστολογική εξέταση (βιοψία), η οποία θα δώσει τις τελικές απαντήσεις.

Η καταστροφή μελανοκυτταρικών βλαβών χωρίς βέβαιη κλινική διάγνωση με διαθερμία ή laser, χωρίς προηγούμενη ιστολογική επιβεβαίωση της διάγνωσης, είναι λανθασμένη και επικίνδυνη πρακτική. Σε περίπτωση που η βλάβη αποδειχθεί καρκινική, οι συνέπειες μπορεί να είναι μοιραίες για τον ασθενή. 

• Βασικοκυτταρικό καρκίνωμα: Πρόκειται για αργά αναπτυσσόμενο όγκο – συνήθως με ρυθμό 0,5 έως 1 εκ. ανά έτος. Τυπικά εμφανίζεται σαν ένα ρόδινο έως καστανό οζίδιο με γυαλιστερή, «μαργαριταροειδή» επιφάνεια.
• Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα: Πρόκειται για ένα γρήγορα αναπτυσσόμενο όγκο (συνήθως μέσα σε λίγες εβδομάδες έως λίγους μήνες). Οι βλάβες έχουν συνήθως τραχιά επιφάνεια ή καλύπτονται από λέπια.
• Ακτινική υπερκεράτωση: Θεωρείται μια προκαρκινική βλάβη που, αν μείνει αθεράπευτη, μπορεί σταδιακά να εξελιχθεί σε ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα. Ορισμένες βλάβες μοιάζουν με μικρές πλάκες που καλύπτονται από λέπια ή εφελκίδες, ενώ άλλες δεν είναι αντιληπτές οπτικά, αλλά αναγνωρίζονται από την τραχιά τους υφή κατά την ψηλάφηση.